ในช่วงการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ที่ผ่านมา อาจเคยได้ยินว่าลักษณะอาการของโควิด-19 เหมือนกับอาการของโรคไข้หวัดใหญ่ อาการโดยทั่วไปมีความคล้ายคลึงกัน เช่น มีไข้ ไอ เจ็บคอ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ปวดศีรษะ ซึ่งวิธีที่สามารถวินิจฉัยว่าเป็นไข้หวัดใหญ่หรือโควิด-19 คือวิธีการตรวจหาเชื้อ ความรู้ความเข้าใจถึงความเหมือนและความต่างของอาการไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 จะช่วยเป็นแนวทางในการดูแลตัวเองได้ถูกต้องและเหมาะสม ในกรณีที่อาการป่วยไม่รุนแรง สามารถรักษาตัวที่บ้านได้ โดยอาการแสดงจะแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับบุคคล มีทั้งไม่แสดงอาการหรือมีอาการเล็กน้อยไปจนอาการรุนแรงมากถึงขั้นเสียชีวิต
สารบัญ
ไข้หวัดใหญ่กับโควิด-19 ต่างกันอย่างไร
ไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 เป็นโรคติดต่อในระบบทางเดินหายใจ เกิดจากเชื้อไวรัสทั้งคู่ แต่เป็นเชื้อคนละชนิดกัน ไข้หวัดใหญ่เป็นโรคที่เกิดขึ้นตามฤดูกาล มักพบการระบาดช่วงฤดูหนาวและฤดูฝน แต่โควิด-19 สามารถพบการแพร่ระบาดได้ตลอดทั้งปีและบางสายพันธุ์ติดต่อและแพร่กระจายได้ง่ายกว่าไข้หวัดใหญ่ โดยไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 มีอาการแสดงหลายอย่างที่เหมือนกัน เช่น มีไข้ ไอ น้ำมูก เจ็บคอ ปวดเมื่อยตามร่างกาย ทำให้อาจแยกอาการของทั้ง 2 โรคนี้ได้ยาก
ไข้หวัดใหญ่ คืออะไร?
ไข้หวัดใหญ่คือโรคติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ เกิดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ (influenza virus) สายพันธุ์ที่พบในคนมีทั้งหมด 3 สายพันธ์ุ คือ สายพันธุ์ A, B และ C การระบาดโดยทั่วไปมีเพียงสายพันธุ์ A และ B โดยทั่วไปอาการของไข้หวัดใหญ่จะมีอาการรุนแรงมากกว่าไข้หวัดธรรมดา
โควิด-19 คืออะไร?
โรคโควิด-19 คือโรคติดต่ออุบัติใหม่เป็นการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ เกิดจากเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 (SARS-CoV- 2) มีการระบาดในเมืองอู่ฮั่น ประเทศจีนในเดือนธันวาคมปี 2019 เชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 ได้มีการกลายพันธุ์เป็นหลากหลายสายพันธุ์และมีการแพร่ระบาดไปทั่วโลก
อาการไข้หวัดใหญ่กับโควิด-19
อาการและอาการแสดงของไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 พบได้ทั้งไม่มีอาการแสดงหรือมีอาการเล็กน้อยไปจนถึงอาการรุนแรงมาก ซึ่งอาการของไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 มีหลายอย่างที่เหมือนกัน ได้แก่
- มีไข้
- ไอ
- หายใจถี่หรือหายใจลำบาก
- เหนื่อยง่าย
- เจ็บคอ
- น้ำมูกไหลหรือคัดจมูก
- ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อหรือปวดเมื่อยตามร่างกาย
- ปวดศีรษะ
- คลื่นไส้หรืออาเจียน แต่พบบ่อยในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่
- ท้องเสีย (พบบ่อยในเด็กที่เป็นไข้หวัดใหญ่ แต่สามารถเกิดได้ทุกช่วงวัยในโควิด-19)
- สูญเสียการรับรสหรือกลิ่น (พบได้บ่อยในโควิด-19)
แม้ว่าอาการของไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 มีความคล้ายคลึงกันหลายประการ แต่ก็มีข้อสังเกตของอาการบางประการที่มีความแตกต่าง ได้แก่
- อาการแรกของไข้หวัดใหญ่จะแสดงอาการหลังได้รับเชื้อ 1-4 วันหลังการติดเชื้อ ส่วนอาการแรกของโควิด-19 อาจเกิดขึ้นเร็วสุด 2 วันหลังติดเชื้อ แต่จากรายงานของศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) ระบุว่ามักแสดงอาการหลังการติดเชื้อ 5 วันโดยเฉลี่ย นอกจากนี้ในบางรายอาจไม่แสดงใด ๆ นานถึง 14 วัน
- ความรุนแรงของอาการไอในไข้หวัดใหญ่มักมีลักษณะไอแห้งเล็กน้อย แต่ในโควิด-19 บางสายพันธุ์ อาจมีอาการไอรุนแรงและต่อเนื่อง
- ไข้หวัดใหญ่มักมีอาการไข้สูง ส่วนโควิด-19 อาจพบลักษณะไข้ต่ำ ๆ หรือไม่มีไข้เลยในการติดเชื้อครั้งแรก
- เมื่อเปรียบเทียบความรุนแรงของอาการพบว่าโควิด-19 มีอาการรุนแรงมากกว่าไข้หวัดใหญ่ และมีรายงานการเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลและการเสียชีวิตมากกว่า
ตารางเปรียบเทียบอาการระหว่างไข้หวัดใหญ่กับโควิด-19
อาการแสดง | ไข้หวัดใหญ่ | โควิด-19 |
---|---|---|
เริ่มมีอาการ
| กะทันหัน | ค่อยเป็นค่อยไป |
มีไข้สูงกว่า 37.8 องศาเซลเซียส
| มีไข้ นาน 3-4 วัน | พบในบางราย ใช้เวลา 2-7 วัน |
หนาวสั่น
| ++ | ++ |
ปวดศีรษะ | ++ | ++ |
ไอ | ++ | +++ |
เจ็บคอ | +/-
| +++ |
ปากแห้ง | + | +/- |
น้ำมูกไหลหรือคัดจมูก | +/- | ++ |
หายใจถี่หรือหายใจลำบาก | +/- | +++ |
ปวดกล้ามเนื้อหรือตามร่างกาย | +++ | ++ |
ความเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย | +++ | ++ |
ท้องเสีย | +/- (พบมากในเด็ก) | +/- (พบมากในเด็ก) |
อาเจียนหรือคลื่นไส้ | +/- (พบมากในเด็ก) | +/- (พบมากในเด็ก) |
สูญเสียการรับรสหรือกลิ่น | + | +/- |
หมายเหตุ: +++ อาการเด่น, ++พบได้, +พบได้น้อย, +/- พบหรือไม่พบอาการ
การแพร่เชื้อของไข้หวัดใหญ่และโควิด-19
ไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 สามารถแพร่จากคนสู่คนได้ โดยการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อ และไวรัสยังสามารถแพร่กระจายผ่านการไอ จาม หรือพูดคุย นอกจากนี้ยังสามารถติดต่อได้โดยการสัมผัสพื้นผิวที่มีเชื้ออยู่ แล้วนำมือมาสัมผัสปาก จมูก หรือตา ทำให้เชื้อเข้าสู่ร่างกาย
ภาวะแทรกซ้อนของไข้หวัดใหญ่และโควิด-19
ไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 อาจส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ดังนี้
- ปอดอักเสบ
- ระบบหายใจล้มเหลว
- อาการหายใจลำบากเฉียบพลัน
- ภาวะติดเชื้อ
- เกิดภาวะแทรกซ้อนต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด (เช่น หัวใจวาย และโรคหลอดเลือดสมอง)
- อวัยวะต่าง ๆ ล้มเหลว (การหายใจล้มเหลว ไตวาย ช็อก)
- ทำให้อาการป่วยเรื้อรังแย่ลง
- การอักเสบของเนื้อเยื่อหัวใจ สมอง หรือกล้ามเนื้อ
- เสี่ยงต่อการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา
สิ่งที่อาจมีความแตกต่างกันระหว่างไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 คือ หลังจากหายจากโควิด-19 อาจพบภาวะลองโควิด-19 (Long COVID) ที่อาจเกิดขึ้นเป็นสัปดาห์หรือหลายเดือนหลังการติดเชื้อ และยังมีภาวะแทรกซ้อนเพิ่มเติมที่แตกต่างจากไข้หวัดใหญ่ ได้แก่
- เกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำและหลอดเลือดแดงของปอด หัวใจ ขา หรือสมอง
- เกิดกลุ่มอาการอักเสบหลายระบบในเด็ก (MIS-C) และในผู้ใหญ่ (MIS-A)
ทราบได้อย่างไรว่าเป็นไข้หวัดใหญ่หรือโควิด-19
หากจะแยกความแตกต่างระหว่างไข้หวัดใหญ่กับโควิด-19 โดยดูจากอาการเพียงอย่างเดียวอาจทำได้ยาก เนื่องจากมีความคล้ายคลึงกันมาก จึงมีความจำเป็นต้องมีการตรวจหาเชื้อที่เฉพาะเพื่อยืนยันการวินิจฉัย เช่นการตรวจด้วยวิธี RT-PCR หรือ วิธี FIA (fluoroimmunoassay) ซึ่งเป็นวิธีการตรวจหาเชื้อจากห้องปฏิบัติการ
วัคซีนไข้หวัดใหญ่
วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในประเทศไทยเป็นวัคซีนกระตุ้นภูมิคุ้มกันครอบคลุมไวรัส 4 สายพันธุ์ ได้แก่
- ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A (H1N1)
- ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A (H3N2)
- ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ B/Victoria
- ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ B/Yamagata
วัคซีนโควิด-19
วัคซีนป้องกันโควิด-19 หลายตัวที่ได้รับการอนุมัติให้ใช้โดย WHO วัคซีนป้องกันโควิด-19 ประเภทต่าง ๆ ที่ได้รับการพัฒนา ได้แก่
- วัคซีนไวรัสที่ทำให้หมดฤทธิ์หรืออ่อนแอลง (เช่น Sinovac-Coronavac, Sinopharm)
- วัคซีนที่ทำจากโปรตีน (เช่น Novavax)
- วัคซีนเวกเตอร์ไวรัส (เช่น AstraZeneca, Janssen, CanSino) ซึ่งใช้ไวรัสที่ปลอดภัยไม่สามารถก่อให้เกิดโรคได้
- วัคซีน RNA และ DNA (เช่น Pfizer/ BioNTech, Moderna) ซึ่งใช้ RNA หรือ DNA ที่ได้รับการดัดแปลงพันธุกรรมเพื่อสร้างโปรตีนที่กระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน
อาการข้างเคียงของวัคซีนไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 ที่พบได้ทั่วไป
- อาจมีอาการ ปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีด ภายใน 24-48 ชั่วโมง และหายได้เองภายใน 2-7 วัน
- มีไข้ต่ำ ๆ
- รู้สึกไม่สบายตัว
- ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ปวดเมื่อยตามร่างกายเกิดขึ้นได้ใน 1-2 วัน
- ปวดศีรษะ คลื่นไส้
อาการข้างเคียงรุนแรงของวัคซีนไข้หวัดใหญ่
- ไข้สูง
- หายใจลำบาก
- หายใจมีเสียงหวีด
- อ่อนแรง
- หัวใจเต้นเร็ว
- ลมพิษ
อาการข้างเคียงรุนแรงของวัคซีนโควิด-19
- ความดันตก หอบเหนื่อย ลมพิษ เป็นภายหลังจากได้รับวัคซีนภายใน 30 นาที
- อาจเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำในสมอง มักเกิดจากวัคซีนเวกเตอร์ไวรัส
สรุป
โดยทั่วไปเราแยกอาการความแตกต่างของไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 ได้ยาก และไม่สามารถแยกได้จากอาการเพียงอย่างเดียว เนื่องจากอาการแสดงของ 2 โรคนี้มีความคล้ายกันมาก การตรวจหาเชื้อไวรัสเป็นวิธีเดียวที่ทำให้ทราบว่าเป็นเชื้อชนิดไหน เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้อง การทำความเข้าใจถึงความเหมือนและความแตกต่างระหว่างไข้หวัดใหญ่กับโควิด-19 และวิธีการปกป้องตัวเอง เช่น การล้างมือ การสวมหน้ากากอนามัย และการรักษาระยะห่าง รวมไปถึงการเข้ารับวัคซีนป้องกันอาจช่วยลดโอกาสการติดเชื้อ และช่วยลดความเสี่ยงของการเจ็บป่วยรุนแรงจากไข้หวัดใหญ่และโควิด-19 ได้